Ελιά, θεϊκό δώρο

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η ελιά ήταν θείο δώρο και συγκεκριμένα της θεάς Αθηνάς προς τους πολίτες των Αθηνών, αφού αναμετρήθηκε με τον Ποσειδώνα για το ποιος θα κερδίσει την κηδεμονία της πρόσφατα ιδρυθείσας πόλης επί αττικού εδάφους.

Ο μύθος λέει ότι ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, φιλονίκησε με την Αθηνά, τη θεά της σοφίας, για την προστασία και ονομασία της νέας πόλης. Αποφασίστηκε λοιπόν ότι η πόλη θα έπαιρνε το όνομα αυτού που θα πρόσφερε το πολυτιμότερο δώρο στους πολίτες.

Με κριτές τους άλλους δέκα θεούς του Ολύμπου και μάρτυρα τον τότε βασιλιά Κέκροπα, οι δύο αντίπαλοι θεοί ανέβηκαν πάνω στον βράχο της Ακρόπολης. Πρώτος ο Ποσειδώνας χτύπησε με την τρίαινά του στη γη και ξεπήδησε ένα κύμα αλμυρού νερού και ένα κατάλευκο άλογο. Η Αθηνά με τη σειρά της χτύπησε με το δόρυ της στο έδαφος και φύτρωσε μια ελιά πάνω στο βράχο, που ξεπετάχτηκε γεμάτη καρπούς. Ο Κέκροπας, που κλήθηκε από τους θεούς να πει τη γνώμη του, αναγνώρισε στην ελιά την αιώνια υπόσχεση για δόξα και ευημερία για την πόλη. Τότε οι Ολύμπιοι θεοί αποφάσισαν ότι η ελιά ήταν πολυτιμότερη στους κατοίκους της πόλης και έτσι έδωσαν τη νίκη στην Αθηνά. Εκείνοι, σαν ένδειξη ευγνωμοσύνης, έδωσαν το όνομα της θεάς στην πόλη τους και αυτή τους δίδαξε την καλλιέργεια της ελιάς. Ενδεικτικό της σημασίας της ελιάς για την Αθήνα είναι ότι οι Αθηναίοι στα νομίσματά τους απεικόνιζαν την Αθηνά με στεφάνι ελιάς στο κράνος της και έναν αμφορέα με λάδι ή ένα κλαδί ελιάς.

Κατά τη μυθολογική παράδοση, η πρώτη ελιά που φυτεύτηκε στην Ακρόπολη, το δώρο της θεάς Αθηνάς στους πολίτες των Αθηνών, ονομαζόταν Μορία Ελαία. Από την ιερή ελιά της Ακρόπολης δημιουργήθηκαν οι δώδεκα ιερές (Μορίες) ελιές της Ακαδημίας, που αντιστοιχούσαν στις δώδεκα πύλες της, και από αυτές δημιουργήθηκε ο Ελαιώνας, το ιερό δάσος για τους Αθηναίους, από όπου προερχόταν το λάδι που δινόταν ως έπαθλο στους νικητές των αθλητικών αγώνων στο πλαίσιο των Παναθηναίων, της μεγαλύτερης και σπουδαιότερης γιορτής της αρχαίας Αθήνας προς τιμήν της θεάς Αθηνάς. Φύλακας και προστάτης των ιερών ελαιόδεντρων θεωρείτο ο Δίας, για αυτό και λαμβάνει το προσωνύμιο  «Μόριος Ζευς». Λέγεται πως το 480 π.Χ. οι Πέρσες, όταν κατέλαβαν την Αθήνα, έκαψαν την ιερή ελιά της Αθηνάς προς μεγάλη θλίψη των Αθηναίων που το θεώρησαν κακό σημάδι. Όμως ως εκ του θαύματος την επόμενη μέρα ο καμένος κορμός είχε βλαστήσει και πάλι. Μέχρι και τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια, οι Αθηναίοι έδειχναν με καμάρι το ιερό δέντρο και πίστευαν πως από αυτό κατάγονται όλα τα δέντρα ελιάς που υπήρχαν στον κόσμο.

Το περιεχόμενο της ενότητας θα ανανεωθεί σύντομα.